Liderlik
Liderlik değişik şekillerde tanımlanabilir. Bir lider genellikle motive edici, etkileyici, güzel örnekler verebilen ve yol gösteren kişidir. Liderlik yapmanın gerekleri arasında insan etkileme gücü, hedef ve iletişim olması gerekir.
Liderlik, etki ve güç
Yöneticilerin, bulundukları makam itibarı ile bazı güçleri vardır. Örneğin bir yönetici yanında çalışanın maaşı hakkında, çalışma saatleri ve koşulları hakkında, ceza ve ödüllendirme yetkileri vardır. Bu güç hem yönetici tarafından hem de yönetilen tarafından bilinmektedir. Bir diğer güç yetkili ve etkili kişilerden alınan güçtür. Kendisi direkt olarak etkili olmasa da etkili olan kişilerle arası iyi olduğu için kendisi de dolaylı olarak güçlüdür. Bir diğer güç ise uzmanlık gücüdür. Liderler bilgi, deneyim ve kabiliyetleri sayesinde uzmandırlar ve bu uzmanlıkları kendilerini çok kuvvetli yapar. Eğer üst düzey yöneticiler uzmanlıklarını ön plana çıkararak teşvik edici, katılımcılığın sağlandığı, yaratıcılığın ön plana çıktığı bir ortam yaratabilirse herkesin de başarılı olabileceği bir ortam doğar.
Çevrenizdekileri mıknatıs gibi çekemiyorsanız, ‘LİDER’ değilsiniz!
“Liderlik” (Leadership) bir iş veya statü değil, bir karakter özelliğidir. Bu karakter özelliği, iki parçadan oluşur:
- Karizma: Karizma, insanları etkileyebilme yeteneğidir. Karizması yüksek insan “fark edilir”. Olumlu anlamda fark edilmesi de gerekmez, sadece “fark edilir”. Bir insanın karizması “özgüven” dır (doğuştan var olan). Liderlik açısından karizmanın önemi ise şu şekilde ifade edilebilir: Karizması yüksek insan topluluğu etkiler, etkisi altına alabilir, karizması düşük insan topluluğu etkileyemez.
- Vizyon: Vizyon, ileriye dönük çıkarımlar yapabilme, hedef koyabilme, ileriyi “kestirebilme”, gelecek ile ilgili karmaşık faktörleri bir araya getirip anlaşılır bir sonuç çıkarma yeteneğidir. Karizma ve vizyon, bir insanda yüksek düzeyde bir araya gelmişse, o insanda liderlik özelliği kuvvetli olur.
Liderlerin temel özellikleri şunlardır:
- Değişim mühendisidir ve yeniliklere daima açıktır.
- Vizyon ve misyon oluşturan kişidir. Geleceği öngörebilme yeteneğine sahiptir.
- Organizasyondaki enformasyon ve bilgileri anlama ve yorumlama yeteneğine sahiptir.
- Mücadelecidir, çalışkanlık ve atılım gücüne sahiptir.
- Organizasyonu başarıya doğru sürükleyen kişidir.
- Örgüt içinde gelişmeyi teşvik ve motive edici bir hava yaratır.
- İletişim yeteneği çok gelişmiştir.
- Entelektüel ve sorgulayıcıdır. Hatalarından daima ders çıkarır.
- Çalışanlara örnek olacak şekilde davranışlarında açık ve tutarlıdır. Söz ve davranışları uyum içindedir.
- Güçlü ve zayıf yönleri iyi bilen ve hatalarından ders çıkaran kişidir.
- Piyasadaki gelişmeleri ve trendi, tüketicinin ihtiyaçlarındaki değişme ve gelişmeleri analiz etme yeteneğine sahiptir.
- Değişen şartlara kolayca uyum gösterebilme esnekliğine sahiptir.
- Takım ruhu felsefesine inanır. Paylaşımcıdır. Başarının tüm çalışanlara ait olduğuna inanır.
Sözü edilen tüm bu özellikler liderleri diğerlerinden farklı kılmaktadır. Globalleşen dünyada işletme sahipleri ve örgütler yöneticiden çok lidere ihtiyaç duyar. Yapılan araştırmalar, işletmeyi geleceğe taşıyan liderlerin üç önemli özelliğini ortaya koymaktadır.
Liderliğin değişmez üç önemli özelliği şunlardır:
- Müşteri odaklı olur
- Eğitimi sürekli hale getirir
- Etkin personel ekolünü benimser
A. Vizyon Belirleme
Vizyon, gelecekte yapılması düşünülen tüm faaliyetlerin değerlendirilmesi, tanımlanması, açıklanması ve paylaşılması sürecidir. Liderin yeniliğe, orijinalliğe ve yaratıcılığa bakış açısıdır. Burada lider, personelin görüşlerinden ve katkılarından ilham alır, değişime ve geleceğe dönük fotoğraf çeker.
Zihninde şekillendirdiği düşünceleri, uygun iletişim becerileri ile diğer çalışanlara ulaştırır ve onların da benimsemelerini sağlar. Böylece, paylaşılan bir vizyon oluşturur. Bu konuda Peter Senge şöyle der: “insanların başkalarının hedefleri için koşmadığını, sadece kendi inandıkları hedefler ya da gelecekte ulaşmak istedikleri hedefler için içten çalıştıkları unutulmamalıdır.”
B. Misyon
Misyon, uzun dönemli bir amaçtır. Paylaşılan ortak değer ve inançlardır. Lider iç ve dış gelişmelere göre misyonu günceller, değiştirir ve yeni baştan oluşturur. Ayrıca işletmenin mal ve hizmetlerinin hangi müşteri kitlesine/pazara hitap ettiğini, hangi teknolojilerin kullanılması gerektiğini ve iş yapma felsefesini yine misyon ile belirler.
C.İletişim Yeteneği
Bir işletmede iletişim, en az iki kişinin birbiriyle kurduğu mesaj alışverişi olarak tanımlanır. Yönetimde iletişim ise, işletme içi ve dışına yönelik olarak gerçekleştirilen davranışların bütünüdür.
İletişim yönü zayıf yöneticileri nasıl tanıyabiliriz?
- Departmanda huzursuzluk hakimdir, mutsuz çalışanlar vardır,
- Personel, sorunlarını anlatmaya cesaret edemez,
- Örgüt içinde kimse işini severek yapmaz,
- Ortam daima gergindir, her zaman azarlanma korkusu yaşanır,
- Hatalara karşı tahammül yoktur, insanlar ya işten çıkarılır ya da hakarete uğrar.
D. Yaratıcı Düşünme
Yaratıcılığın üç temel unsuru, hayal kurma becerisi, uzmanlık, (teknik, yöntemsel ve entelektüel bilgi) ve esnekliktir. İşletmede yaratıcılığı etkileyen ve geliştiren çeşitli faktörler bulunur. Liderlerin yöneticilerden ayrıldığı dört yaklaşım şunlardır:
- Doğru İşe Doğru insan Yaklaşımı
- Personeli Teşvik
- Özgür Düşünce Ortam
- Kaynakların Tahsisi
Son olarak, yaratıcı düşünce insanlarda ya doğuştan ya da edinilen tecrübe ve birikimlerle gelişmektedir.
E. Hedef Yönetimi
Bir işletmede, klasik anlamda, yönetici başkaları tarafından konulan hedefleri yakalamaya çalışan kişidir.Ayrıca örgütün, birimin ve bireylerin performansının ölçülebileceği niceliksel standartlar da oluşturmaktadır. Bunu da, şirket kültürü, kaliteli personel ve güçlü bir finansal yapı ile yapmaktadır.
Lider ve Yönetici
- Yönetici insanları çalıştırır.
- Lider onlara ilham verir.
- Yönetici kudrete bel bağlar
- Lider iyi niyete.
- Yönetici korku uyandırır.
- Liderlerden sevgi yayılır
- Yönetici “BEN” der, Lider “BİZ”.
- Yönetici KİMİN hatalı olduğunu gösterir, Lider NEYİN hatalı olduğunu.
- Yönetici nasıl yaptırılacağını bilir,
- Lider nasıl yapılacağını.
- Yönetici saygı görmek ister,
- Lider saygıyı hak eder. Öyleyse bir LİDER ol, YÖNETİCİ değil! ..
Aydan İNDERE
Ulaştırma ve Lojistik Yükseokulu 4. Sınıf Öğrencisi