Konşimento Nedir?
Konşimento, sözlük anlamıyla bir taşıyıcı tarafından bir göndericiye verilen ve taşınan malların türünü, miktarını ve varış yerini detaylandıran kıymetli evrak demektir. Lojistik sektöründe taşıma senedi olarak bilinen konşimento, üzerinde yükleyici, alıcı, ihbar merci bilgileri başta olmak üzere söz konusu ticari işlemle ilgili her türlü bilginin yer aldığı kıymetli evraklara verilen isimdir.
Konşimento Ne Zaman Düzenlenir?
Konşimento (taşıma belgesi) taşıtan ile taşıyıcı arasında yapılan taşıma sözleşmesine dayanmakta olup, iki tarafın hak ve yükümlülüklerini gösteriyor. Taşınacak mallar taşıyıcıya teslim edildiğinde yükleme konşimentosu düzenlenir. Yükleme daha sonra gerçekleşecekse, yükleme işlemi çok uzun sürecekse yükleme konşimentosundan önce tesellüm konşimentosu düzenleniyor.
Yükleme konşimentosu, mallar yüklendiğinde hazırlanıyor. Birçok taşıyıcı gemi limandan kalktıktan sonra yükleme konşimentosunu düzenleyerek, işlerini sağlama almaktadırlar.
Bankalar, deniz konşimentolarıyla birlikte diğer taşıma belgeleri üzerinde de malların araca yüklendiği ve aracın yola çıktığı ibaresinin yazılmasını talep ediyorlar.
Konşimento Nasıl Hazırlanır?
Konşimento, kıymetli evrak hükmündedir. Bu nedenle, konşimento hazırlama dikkatli şekilde yapılmalıdır. Konşimentoyu genellikle gemi acentesi, nakliye firması düzenliyor. Konşimentoyu düzenlerken kendi matbu formlarını düzenliyorlar. Burada önemli olan konşimento üzerindeki bilgiler eksiksiz ve doğru olmasıdır.
Konşimento hazırlarken şu bilgilerin yer almasına dikkat etmelisiniz;
· İmza ve evrak düzenleme tarihi
· İhracatçı & ithalatçı adı ve adresi
· Gemi acentesi & nakliye firmasının adı ve adresi
· Navlun ödeme bilgisi
· Yükleme tarihi
· Paket sayısı, ürün açıklaması
· Gönderilen maddi değeri, malın sayısı, ağırlığı
· Yükleme & Varış liman bilgileri
Konşimentoyu Kim Hazırlar?
Gemi acentesi taşıyan olarak konşimentoyu düzenlemeye yetkili ve yükümlüdür. Gemi acentesinin yetkili kılacağı gemi kaptanı, armatör veya
geminin işletmecisi de konşimento düzenleyebilir. Taşıyan, konşimento düzenlerken genellikle firma antetli fatura kullanıyor.
Konşimento, taşıyan tarafından yükletenin isteği üzerine hazırlanıyor. Yükletenin istediği nüsha kadar düzenlenebiliyor. Yükletenin konşimento talebi olduğunda, taşıyan mutlaka düzenlemek zorundadır. Talep olmaması halinde düzenleme zorunluluğu bulunmuyor.
Uluslararası ticarette önemli olması, akreditif işlemlerinde bankalarca istenmesi nedeniyle her taşımada taşıyandan konşimento düzenlenmesi istenmektedir. Taşıyanın konşimentoyu düzenleyebilmesi için malın teslim edilmiş veya yüklenmiş olması gerekiyor.
Konşimento, kıymetli evrak hükmünde olduğu için mutlaka imzalanması gerekiyor. Taşıyan hazırladığı konşimentonun orijinal nüshasını imzalar. Kopya nüshaları imzalaması gerekmiyor. Yükleme talimatında, taşıyan yazılı olarak taşıyanı bilgilendirmesi halinde konşimento ıslak imzalı olarak düzenleniyor. Böyle bir talimat olmadığında ıslak imzaya gerek yoktur. Günümüzde, işlem yoğunluğu nedeniyle konşimentolar kaşe ya da dijital imza ile imzalanıyorlar.
Konşimento Özellikleri
· Malların teslim alındığını gösterir.
· Taşıyan ile taşıtan arasında akdedilen bir sözleşmedir.
· Kıymetli evrak hükmündedir.
· Yükü temsil eder.
· Tek taraflı olarak taşıyan tarafından düzenlenir. Sadece taşıyanı yükümlü kılar.
Konşimento Türleri nelerdir?
Nama Düzenlenen Konşimento:
Kişi veya firma unvanının consignee kısmına işlenmiş olduğu “emre” veya “emrine” kaydı olmayan konşimento çeşitleri nama düzenlene konşimentolar olarak sınıflandırılabilirler. Malın kesin alıcısı consignee kısmında yazılı olan taraf olduğu için bu konşimentonun cirolanarak devredilmesi, bedeli alınmak suretiyle bile olsa üçüncü şahıslara verilmesi söz konusu olamaz.
Emre Düzenlenen Konşimento:
Ciro edilebilen ve ticari olarak devir imkânı bulunan konşimento çeşitleri ise emre düzenlenen konşimentolar olarak sınıflandırılırlar. Consignee kısmına yalnızca “emre” yani “to order” yazılarak belirtilen bu konşimentolar cirolanarak devredilebilirler. Yükleyici tarafın ¨emrine¨ şeklinde düzenlediği kabul edilen bu çeşit konşimentolarda en mühim kural yükleten taraf, yani shipper tarafından cirolanması gerekliliğidir. Bu kısım yükleyici tarafından ciro edilmez ise tahliye sırasında limanlarda gecikme yaşanabilir ve bu da ek masrafların devreye girmesine sebep olabilir.
Hamiline Konşimento: Uluslararası lojistik jargonunda ¨bearer bill of loading¨ olarak adlandırılan bu konşimento türü yükleticinin talep etmesi üzerine düzenlenir.
Karşılıklı güven esasının ön planda olduğu bir konşimento türüdür. Örnek vermek gerekirse, aynı holdinge ait iki farklı firma arasında gerçekleşen ticaretlerde konşimento hazırlanmasına gerek görülmeyebilir. Fakat güven esasına dayalı olması sebebiyle, ticari olarak güvenlik talebinin ön planda olduğu durumlarda yine konşimento düzenlenmesi gerekebilir.
Düzenli Hat Konşimentosu (Liner Bill of Lading):
Tarifeli sefer yapan gemilerle yapılan mal taşımaları için düzenlenir. Tarifeli sefer yapan gemiler belirli tarifelere uygun olarak kalkış/varış yapar uğrayacakları limanlar yanaşacakları limanlara kadar her ayrıntı belirli ve düzenlidir. Güvenli taşıma için tercih edilirler.
Konteyner Konşimentosu (Container Bill of Lading):
Taşımanın konteyner ile yapıldığını belirten konşimentolardır. Konteynere yerleştirilen mallar yükleyicinin onayıyla mühürlenir ve konşimento yükleyicinin beyanına göre doldurulur ve üzerinde yükleyicinin yüklemeyi yaptığı ve saydığı ibaresi yer alır.
Kombine Taşıma Konşimentosu (Combined Transport Bill of Lading, Multimodal Bill of Lading):
Bu belge, malın birden fazla taşıma modu kullanılarak taşınması durumunda birleşik taşımayı yapan firma tarafından düzenlenir.
Tek Konşimento (Through Bill of Lading):
Taşımaya konu olan malın deniz yoluyla taşınmasına ek olarak karayoluyla da taşıması da gerekiyorsa her iki modda taşımayı içeren tek bir konşimento düzenlenir ve buna da tek konşimento adı verilir.
Freight Forwarder Konşimentosu:
Bu belge, freight forwarder firmasının kendi matbu formuna, yine kendi firmasının taşıma sözleşmesi koşullarını içerecek şekilde basmış olduğu konşimentodur.
Tanker Konşimentosu:
Tankerler ile taşınan ham petrol, akaryakıt ve kimyevi maddeler için düzenlenen konşimentolardır. Bu tür konşimentolarda taşınan malın cinsine ve özelliklerine göre özel ibareler ve şartlar yer alabilir.
Tesellüm Konşimentosu (Received Bill of Lading):
Bu belge sadece malın gemiye yüklenmek üzere teslim alındığını gösterir. Geçerli kılınabilmesi için gemi işletmecisi veya acentesi tarafından yükleme tarihi eklenmeli ve imzalanmalıdır. Ancak bu şekilde yükleme konşimentosuna dönüştürülebilir.
Yükleme Konşimentosu (Shipped Bill Of Lading):
Yükün ne zaman ve hangi gemiye yüklenmiş olduğuna dair şerh verildiğinde düzenlenen konşimentolardır.
Denizcilik Nedir?
Denizcilik, deniz ile bağlantısı olan tüm uğraşlara genel olarak verilen isim. Genelde, deniz taşıtlarında sefer yapmak, gemi işletmeciliği ve deniz sporlarına yönelik kullanılır.
Lojistik Sektöründe Denizcilik Nedir?
Lojistik alanında dört ana taşımacılık faaliyetinin içerisinde kapasite ve tercih edilebilirlik açısından ilk sırada yer alan denizyolu lojistiği, herhangi bir yükün, ürünün ya da malın gemilere yüklenerek, denizyolu kanalıyla belirlenen lokasyona ulaştırılması olarak tanımlanmaktadır. Tüm taşımacılık modlarının içerisinde, özellikle yüksek miktardaki yüklerin, en uzak mesafeye, ekonomik ve güvenli şekilde ulaştırılması konusunda öne çıkan denizyolu taşımacılığı, özellikle denize kıyısı olan ülkelerin vazgeçilmezidir.
Denizyolu lojistiği, taşımacılık modları içerisinde ekonomiklik açısından ikinci sırada yer alan demiryoluna oranla 3,5, hemen onu takip eden karayoluna oranla ise 7 kat daha ucuzdur. Yakıt tüketimi olarak değerlendirildiğinde ise, karayolundan 4, demiryolundan 2 kat daha avantajlıdır. Tüm bunlar, göz ardı edemeyeceğimiz kritik ekonomik unsurlardır.
Denizyolu lojistiğine ihtiyaç duyulmasına sebep olan en önemli kavram deniz ticaretidir.
Bir ülkede deniz ticareti söz konusuysa ya da o ülkenin coğrafi koşulları, farklı ülkelerin deniz ticaretine aracılık yapacak konumdaysa denizyolu lojistiğine olan ihtiyaç daha da otomatik olarak artmaktadır.
Deniz ticareti; nakliye aracı olarak büyük gemilerin kullanıldığı, aktarmaların büyük limanlardan sağlandığı, sektörel teknolojik yatırımlara ihtiyaç duyan, kapsamı oldukça geniş ekonomik faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilir.
Deniz ticaretine konu olan sanayi hammaddelerinin, fazla miktarda ve tek seferde, önceden belirlenen lokasyona ulaştırılabilmesi ulusal ve uluslararası ticarette rekabet avantajı sağlamaktadır. Özellikle son yıllarda global çapta ekonomik dengelerin yeniden şekillendiği, ülkelerin ekonomik işlevlerini geliştirmeye çalıştıkları, limanların genişlediği, denizciliğin öneminin arttığı ve sektöre yatırımın hızlandığı bir dönemde, denizyolları üzerindeki hakimiyetin geliştirilmesi de oldukça önem teşkil etmektedir. Bugün küreselleşmenin ve deniz ticaretinin birbirine paralel şekilde geliştiklerini ve birbirlerinden faydalanarak ivmelendiklerini söylemek gayet mümkündür.
Öte yandan, son yıllarda tüm dünyada teknoloji anlamında yaşanan gelişmeler, denizyolu lojistiğinde de etkisini göstermeye başlamış ve dijitalleşme süreci, denizyolu lojistiğine önemli bir katma değer sağlamıştır. Limanlardaki ve gümrük noktalarındaki yük trafiğinin çok daha rahat kayıt altında tutulması, istenildiğinde çok daha kolaylıkla ulaşılabilir olması, ithalat-ihracat işlemlerinin hızlanması, süreçlerin çok daha rahatlıkla takip edilebilir hale gelmesi, sektörü oldukça rahatlatmış, verimini artırmıştır.
Gemi İşletmeciliği ve Deniz Ticareti
Modern ticaret anlayışı ile gemi işletmeciliği daha çok önem kazanmıştır. Dünya kaynaklarının kullanımındaki artış gemi işletmeciliğinin de gelişmesini sağlamıştır.
Gemi işletmeciliği sadece denizde olan bir kavram değildir. Gemi işletmeciliğinin işleri denizde olduğu kadar karada da devam etmektedir. Gemi işletmeciliğinde her sektörde olduğu gibi farklı iş kolları ticaret hayatına yer kazandırmıştır. Gemi işletmeciliğinde farklı firmaların veya kişilerin vazifeleri vardır.
Bu görevler: Denizin elverişliliğini ölçme, geminin ihtiyaçlarını (yakıt, su ve kumanya) sağlama, geminin mal, can ve çevre güvenliğini sağlama, gemi adamlarını yetiştirilmesi ve uygun personelin temin edilmesi, resmî belgelerin sağlanması, geminin ticari amaçlarına uygun kaynakları bulma ve devamlılığını sağlama, bununla beraber geminin ticari amaçlarına göre yükleme, tahliye, yolcu bindirme ve indirme gibi hizmetleri ve bürokratik işlemleri yapmayı kapsamaktadır.
Gemi işletmeciliği teknolojinin gelişimi birlikte artık daha kolaylaşmıştır. Yeni radar sistemleri ile gemi kazaları azalmıştır. Gemi ile ticaret de artmıştır. Hatta birçok ülke savaş gemisi üretme yarışını girmiştir. Günümüzde daha fazla savaş gemi filosu olan ülkeler dünyanın önemli deniz ticaret yollarını kontrol etmeye çalışmaktadır. Bununla beraber dünyada liman yapımı önceki yıllara göre artmıştır. Bu da şunu gösteriyor ki bir ülke ne kadar deniz ticaretine önem verirse ülke gelişime o kadar fayda sağladığı görülmüştür.
Denizyolu Taşımacılığında Sefer Türlerine Göre İki Grupta İncelenir:
1. Düzensiz (Tramp) Taşımacılık: Bu taşıma türünde asıl olan bir yükün varlığıdır. Çünkü gemiler dünya genelinde nerede yük bulurlarsa oraya giderek, yükün taşınması işlemini gerçekleştirmektedirler. Tramp taşımacılık, genel anlamda yer altı madenleri, ham petrol, kereste, kömür gibi taşınırken geminin tamamını ya da büyük bir kısmını dolduran maddelerin tek seferde taşınması için kullanılan bir taşıma şeklidir. Taşımanın gerçekleşmesi yükün varlığına bağlı olduğu için bu taşımacılık türünde belirli bir navlundan bahsetmek kolay değildir. Bu nedenle armatörler gemilerini yük olma ihtimalinin daha çok olduğu limanlara yöneltmeyi tercih ederler. Yük ağırlığına göre sınıflandırılır. Kömür, hububat, maden cevherleri, şeker, gübre gibi yüklerin taşınmasında ve özellikle mevsimsel yükler söz konusu olduğunda tramp taşımacılık tercih edilmektedir. Bu taşımacılık türünde gemiler dolmadan sefere çıkmazlar.
2. Düzenli (Liner) Taşımacılık: Bu taşımacılık türü, tramp taşımacılığın aksine yükün değil hizmetin ön planda olduğu bir taşımacılık türüdür. Liner taşımacılıkta, gemilerin kalkış, varış ve aktarma limanları önceden belirlenmiş durumdadır. Gemiler belirlenen bu limanlara yine belirlenen tarihlerde uğrayarak yükleme ve boşaltma işlemlerini gerçekleştirirler. Bu taşımacılık türünde yük genel olarak heterojendir. Parça yük olarak tanımlanan bu yükler ambalajlı şekilde ya da adet esasına göre gemilere yüklenmektedir. Liner taşımacılık türünde, gemilerin dolup dolmaması önem teşkil etmemektedir. Konteyner taşımacılığı ve Ro-Ro taşımacılık türleri liner taşımacılık türünün en güzel örneklerdir.
Yük ve gemi türlerine göre ele alındığında ise denizyolu taşımacılığının 5 farklı kulvarda değerlendirilebilir. Bu başlıklar sırasıyla;
· Tanker Taşımacılığı
· Ro–Ro Taşımacılığı
· Konteyner Taşımacılığı
· Kombine Taşımacılık
· Dökme Yük Taşımacılığı
Denizyolu Taşımacılığında Konşimentonun Önemi
Denizyolu taşımacılığı, dünya ticaretinin en eski ve en yaygın şekillerinden biridir. Binlerce yıldır denizler, insanların mal ve hizmetleri taşımasına olanak sağlamıştır. Bu süreçte, denizyolu taşımacılığının etkin ve güvenli bir şekilde yürütülmesi için çeşitli belgeler kullanılmıştır. Bu belgelerin en önemlilerinden biri konşimentodur.
Konşimento, denizyolu taşımacılığında yükün taşındığına dair verilen resmi bir belgedir. Bu belge, malın alıcıya teslim edilmesi için gerekli olan bilgileri içerir ve yükün taşınması sırasında çeşitli taraflar arasındaki hak ve sorumlulukları düzenler. Denizyolu taşımacılığında konşimento, taşıma sözleşmesi olarak da kabul edilir ve taraflar arasında güvenin sağlanmasına yardımcı olur.
Konşimentonun denizyolu taşımacılığındaki önemi birkaç açıdan değerlendirilebilir. İlk olarak, konşimento, malın göndericiden alıcıya güvenli bir şekilde ulaşmasını sağlar. Bu belge, malın taşıma sürecini belgelediği için her iki taraf için de bir güvence unsuru olarak işlev görür. Gönderici, malın taşınması ve teslim edilmesi konusunda belirli beklentilere sahipken, alıcı da malın ne zaman ve nasıl teslim edileceğine dair bilgiye ihtiyaç duyar. Konşimento, bu beklentilerin karşılanmasını sağlar ve her iki taraf arasında anlaşmazlıkların önlenmesine yardımcı olur.
kinci olarak, konşimento, taşıma işlemlerini düzenler ve denizyolu taşımacılığında belirli bir standarttın korunmasını sağlar. Malın göndericiden alıcıya taşınması sürecinde birçok farklı aşama ve taraf bulunur. Konşimento, bu süreci belgeleyerek ve düzenleyerek her aşamanın sorunsuz bir şekilde ilerlemesini sağlar.
Ayrıca, konşimento üzerinde belirtilen bilgiler, taşıma sürecinin izlenmesine olanak tanır ve gerektiğinde herhangi bir sorunun çözülmesine yardımcı olur.
Son olarak, konşimento, denizyolu taşımacılığında ticaretin etkin bir şekilde yürütülmesini sağlar. Uluslararası ticarette malın taşınması sırasında birçok farklı belge ve prosedür bulunmaktadır. Konşimento, bu belgelerden biri olarak, ticaretin düzenli ve verimli bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Ayrıca, konşimento üzerinde belirtilen bilgiler, gümrük işlemleri ve sigorta gibi diğer ticari işlemler için de kullanılabilir.
Denizyolu taşımacılığında konşimentonun önemi, taşıma sürecinin güvenli, düzenli ve etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamak için vazgeçilmezdir. Bu belge, gönderici, alıcı ve taşıyıcı arasında bir güven unsurudur ve ticaretin taraflar arasında sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak tanır. Bu nedenle, denizyolu taşımacılığında konşimento kullanımı yaygın olarak kabul edilir ve ticaretin temel taşlarından birini oluşturur.