Değerli LOGISTICAL okuyucuları; Sistemlere tamamlayıcı ve değer katan eylemler zincirinin bir ya da daha fazla zincir halkasını oluşturan lojistik kavram ve eylemlerinden bir firma yöneticisi olarak bahsetmek isterim.
Genelde içinde bulunduğumuz sektörde bu kavramın henüz tanımlanmış ve standart bir içerikte algılanamadığını düşünüyorum. Bu terim bilinçsiz bir şekilde kullanılmakta ve “moda” bir tabir olarak kurum isimlerinin başına ya da sonuna ilave edilmektedir.
Bu bir kavram karmaşası yaratmaktadır. Çoğu firma bu yapı içinde layığı ile var olduğunu düşünerek bir organizasyon kalabalığı yaratmaktadır. Bu süreç dünyada da böyle işlemiştir. Lojistik kavramının önemli eylemlerinden biri olan nakliye kısmı genel olarak hep ön planda tutulduğundan ve bu işlevi yerine getirmeye soyunan firmaların çoğu da taşıma işlevinden yola çıktığı için, sadece taşıma işi yapan firmalar da bu trende uyup isimlerini lojistik firmaları olarak değiştirmiştir. Bu nedenle kavramın gerçek anlamın ne olduğunun anlaşılması geciktirmiştir.
Peki, bu kavram sözlük anlamı dışında nedir ve neyi içermektedir?
Lojistik aşağıdaki şemada görüldüğü üzere büyük elips içindeki süreçlerin tamamını kapsamaktadır. Bu süreçlerin içeriklerini aktarmak anlaşılır olmak açısından faydalı olacaktır.
Şemada kırmızı renklendirilmiş elips şeklinin içinde kalan eylemlerin bütünü lojistik kavramını oluşturmaktadır.
PLANLAMA kavramı bütün süreçlerin içindedir. Ancak burada bir tek olgunun ya da tek başına bir eylemin planlanması kastedilmemektedir.
Zira lojistik eylemler zinciri çok basit süreçlerden oluşur bu basit süreçleri anlamlı bir sıraya koyup yönetemezseniz yapacağınız hata ya da basit bir aksama daha sonradan düzeltilemez olumsuzluklara dönüşeceği gibi değer yaratma amacından da uzaklaşır. Bu süreçleri mıknatıs üretmek gibi düşünebilirsiniz. Manyetik özelliğin oluşabilmesi için metal içerisindeki tüm moleküllerin N ve S kutuplarının belirli bir düzende sıralanması gerekir. Aksı halde her molekülde manyetik özellik bulunduğu halde mıknatıs üretmeniz mümkün olmaz.
Elleçleme ve stok yönetimi konuları ise sizin kurumunuza ait stoklama alanlarının yönetimini ve stoklardaki ürünlerin takibinin yapılması, üretim bantlarından ya da tedarikçiden gelen ürünlerin hammadde stok alanlarına alınması gerekiyorsa üretimde kullanılmak üzere ön hazırlıklarının yapılması (paketleme, karıştırma, ayırma vs.) anlamına gelmektedir.
Eğer mamul depolardan bahsediyorsak bu ürünlerin yine ambalajlanması, siparişlerin hazırlanması ya da ışın gereği katma değer ilavesi bu kavram içerisinde yer almaktadır. Dağıtım ise bildiğiniz gibi, rota planları, yükleme planları, satış organizasyonu talepleri, öncelikler, ürün özelliklerine has planlar, ürüne göre öncelikler, güvenlik, saatler gibi birçok değişkeni içine alan detaylı araştırma ve inceleme gerektiren bir yaklaşımdır. İşte bu noktada nakliye bu kavramın içerisinde yer almaktadır ve onun alt bir işlevidir. Alt işlev olması şüphesiz nakliyenin önemini azaltmaz. Dikkat edilirse nakliye: dağıtım ya da lojistik tanımını doldurmamaktadır. İşte fark bu ayırımdadır.
Tedarik ve talep örgütleme konusunda ülkemizde bunu yapmaya çalışan birbirinden kopuk bireysel girişimler olmaktadır. Bir dönem nakliyeci birlikleri taleplerini birleştirip yüksek hacimli satın alma gücü yaratarak örneği: araç lastiklerini daha ucuz ve daha kaliteli tedarik konusunda taleplerini örgütlemişlerdi.
Perakende sektöründeki marketler birlikleri de bu işlevi yerine getirmeye çalışıyorlardı. Yine aynı üretim bölgelerinden tedarik sağlayan kuruluşların ihtiyaçları örgütletilip tek büyük vasıta ile getirtilmesi ya da daha ekonomik tedarik yöntemlerinin geliştirmesini gerçekleştiriyorlardı. Örneğin, kaliteli pik tedariki bir dönem Brezilya’dan karşılanıyordu. Küçük üreticilerin bunu getirmeleri satın almaları dahi mümkün değildi. Bu talepler örgütlenerek gemi yüküyle bir dönem ülkemize de getirtilmiştir. Bu anlayışa henüz erişememiş ya da hedefini belirleyememiş yapılanmalar başarısız olmaya her zaman mahkûmdurlar. Önemli olan lojistikte zincirin halkalarını bir bütün halinde düşünüp, organizasyon ve süreci iyi yönetebilmektir.
Teoman Duman
Adahan Lojistik Genel Müdürü