Bu makalemizin lojistik öğrencileri için hava kargo taşımacılığı konusunda öğretici bir nitelik taşımasını hedefliyorum. Bu yüzden hava kargo taşımacılığını öncelikle bir kavram olarak ele alalım. ICAO ve IATA kurallarına bağlı olarak başta ülke ve taşıyıcı kısıtlamaları göz önünde bulundurulmak üzere, malların (posta ve bagaj hariç) paketlenmesi, etiketlenmesi, evrakların uygun bir şekilde hazırlanması ve bir hava aracı ile sevk edilmesi “hava kargo taşımacılığı ” olarak tanımlanabilir. Ulaşım ve iletişim araçları sayesinde giderek küçülen, küçüldükçe de büyüyen bir evrende yaşamaya başladık. Zaman ve hız faktörü, her geçen gün daha da önem kazanmakta, bu önem, taşıdığı maliyete rağmen fırsat önceliği sağladığından, hava kargo taşımacılığına yönelik ilgi ve talebi arttırmaktadır. Günümüzde hava kargo taşımacılığı çok hızlı değişim ve gelişim içerisindedir. Zaman ve hız faktörünün çok önemli olması nedeniyle, hava ulaşımının süratli, rahat ve emniyetli oluşu ve dünya teknolojisinin sürekli ve hızlı bir şekilde gelişim içinde bulunması , diğer ulaşım modlarına karşılık kargo taşımacılığında hava taşımacılığının önemini daha da artırmış ve dünyadaki gelişmelere paralel olarak ülkemizde de bu alanda kısa sürede büyük gelişmeler kaydedilmiştir . Globalleşme sürecinde havayolu taşımacılığındaki gelişmelerin de stratejik önem kazandığı bilinmektedir.
Günümüzde, havayollarında en büyük kar getirisi yolcu taşımasından yavaş yavaş kargo taşımasına dönmeye başlamıştır. Hava kargo taşımacılığı diğer taşıma türlerine göre kargo akışını çok daha hızlı şekilde yerine getirmekte; bozulabilir kargoların değerlerini korumakta, belgeleme maliyetlerini azaltmaktadır. Dünya ticaretinde ürün çeşitliliğinin artmasıyla birlikte rekabetin şiddetlenmesi ve iş süreçlerinin hızlandırılması açısından hava kargo taşımacılığının sağladığı avantajlar daha fazla tercih edilme nedeni olmuştur. Coğrafi konumu nedeniyle Türkiye, hava kargo alanında dünyanın önemli lojistik merkezlerinden biri haline gelecek avantajlara sahiptir. Hava kargo lojistik üssü olmanın temel faktörleri; talep, altyapı, idari yapı ve arz boyutudur. Tarihi ipek yolu üzerinde bulunan Türkiye; Doğu ile Batı, Kuzey ile Güney arasında bir köprü konumunda olup, batıda halen kargo üssü olarak kullanılan Almanya, Hollanda, Fransa ve Lüksemburg ile doğuda Dubai, Güney Kore ve uzak doğuda Singapur, Çin , Japonya, Hong Kong ve okyanus ötesinden ise ABD ‘den hava kargo taşımacılığının yönlendirildiği ülkemizin, jeostratejik konumu itibariyle, Türk Cumhuriyetleri, Orta Doğu, Balkanlar ve Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT)’nun transit kargo üssü olabileceği ve pazardan daha büyük pay almasının mümkün olduğu bir gerçektir. Dünyada özellikle son yıllarda globalleşmeyle birlikte, uluslararası haberleşme imkanlarının güçlü bir potansiyel ve kapasite taşıması, e-ticaretin yaygınlaşmasıyla ülke sınırlarını aşan üretim- tüketim ve bu ticaret anlayışının ruhuna uygun olarak ancak çok hızlı nakliyat imkanları , yani hava kargo taşımacılığının gelişmesiyle amacına ulaşacaktır.
Tüm bunlara karşılık Ulaştırma Bakanlığı Türkiye’de hava kargoculuğun gelişmesi adına önemli adımlar atmaya karar verdi.
HAVA KARGO KÖYÜ PROJESİ
Ulaştırma Bakanlığı tarafından “Hedef 2023” sloganıyla 2009’da gerçekleştirilen “10’uncu Ulaştırma Şurası” sonunda, havacılık sektörüyle ilgili “Hava kargo taşımacılığına uygun olan havaalanlarının ‘serbest bölge’ ilan edilmesi” kararı bulunuyor. Konuyla ilgili SHGM’, Atatürk Havalimanı’na bitişik ve Ulaştırma Bakanlığı’na tahsis edilmiş olan yaklaşık 1.2 milyon metrekarelik alan üzerinde kargo köyü kurulması çalışmaları ile diğer hava alanlarına yakın bölgelerde kargo köylerinin kurulması çalışmalarına başladı. Ayrıca, Bursa, Gebze, İzmit, Sakarya, Yalova gibi bölgeleri ve İstanbul’un hızla büyüyen Anadolu Yakası’nı içine alan önemli bir hinterlandın dünyaya açılan en yakın kapısı konumundaki Sabiha Gökçen Havaalanı’nın kargo taşımacılığı konusunda gelişmesine yönelik faaliyetlere de devam edildiği belirtildi. Öte yandan Çorlu Havaalanı’nın birkaç yıl içinde hava kargo için önemli bir merkez haline getirilmesi amaçlanıyor.
Bu proje hakkında SHGM’den yapılan açıklama şu şekildedir:
Atatürk Havaalanında mevcut bulunan kargo tesislerinin yetersiz kalması nedeniyle uluslararası standartlarda rekabet ortamının yaratılamaması, yapılan fizibilite çalışmalarında potansiyel olduğu halde yeterli alt yapı ve hizmet sunulamaması nedeniyle, Ülkemizin kargo taşımacılığından yeterli payı alamadığı görülmüştür. Bu kapsamda Atatürk Hava Limanında uluslararası ölçekte kargo köyü projesinin fizibilite çalışmaları Genel Müdürlüğümüz tarafından başlatılmıştır.
DHMİ, THY, Özel sektör ile yapılan yoğun çalışmalar sonucu Atatürk Hava Limanını uluslar arası kargo pazarında önemli bir noktaya taşıyacak kargo köyü projesinin fizibilitesi tamamlanmıştır.
Atatürk Havaalanı 06/24 pistinin 24 pist başı yönünde bulunan 633.694 m2’1ik alan Maliye Bakanlığı tarafından Bakanlığımız adına tahsisi yapılarak Atatürk Havaalanının gelişimine katkı sağlaması için kazandırılmıştır. Atatürk Havaalanı arazisi arasından geçen Florya Yolunun, Havaalanı gelişim projelerinin bir bütünlük içerisinde uygulanabilmesini teminen deplase edilmiş ve Kargo Köyü Projesi için ilk start verilmiştir.”
60 MİLYON YOLCU KAPASİTELİ YENİ HAVAALANI
Hava kargo köyü projesinin yanı sıra şura kararları içinde yer alan hava kargo sektörünün gelişmesine katkı sağlayacak iki önemli karar daha bulunuyor. Bu kararlar, “Ülkemizde, 60 milyon yolcu kapasiteli 1, 30 milyon kapasiteli 2, 15 milyon kapasiteli 3 havaalanı yapılması” ve “Türk sivil hava taşımacılığı filo yapısının 2023 yılında; 100 geniş gövde, 450 dar gövde, 200 bölgesel uçak olacak şekilde 750 uçaklık bir yapıya ve toplam 350 milyonluk yolcu kapasitesine ulaşılması.” Bu hedefler çerçevesinde 60 milyon yolcu kapasiteli havaalanı ile ilgili yer tespit çalışmalarının sürdüğü kaydedildi.
Diğer taraftan Türkiye’de kargo acentelerinin sayısında da önemli artışlar yaşanıyor. 2002 yılında ülkemizde faaliyet gösteren kargo acentelerinin sayısı 119 iken, bugün 301 tane yetkili hava kargo acentesi sektörde faaliyet gösteriyor. Hava Kargo Acentelerini Görev, Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Özel Kuralları belirleyen SHT-150.11 sayılı Havacılık Talimatı kapsamında SHGM tarafından “Hava Kargo Acentesi Yetki Belgesi” veriliyor. Talimatın yayımlandığı günden bugüne kadar merkez ve şube birlikte olmak üzere toplam 378 adet Hava Kargo Acentesi Yetki Belgesi düzenlendi.
Esma KAYA