Uluslararası Savunma Sistemleri araçlarının üretiminde FNSS, kara muharebe sistemleri ihtiyaçları için, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin bir numaralı tedarikçisi ve dünyanın diğer ordularının tercih edilen yerel tedarikçisidir. Malezya, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Filipinler başta olmak üzere birçok ülkenin ordusunun savunma sistemleri araçlarını tedarik eden FNSS’in Filipinler’e ihracatını inceledik. Türkiye’den Ticaret Direktörü M. İnan Güven ve Filipinler’den Ülke Sorumlusu Antonio Chan’e aynı soruları yönelterek operasyonun iki yönünü de görmek istedik.
Firmanızdan ve ürettiğiniz savunma sistemleri araçlarından bahseder misiniz?
İnan Güven: FNSS Savunna Sistemleri A.Ş. 1988 yılında o zamanki hükümetin “Savunma Sanayii” hamlesi çerçevesinde Türk Silahlı Kuvvetleri için yaklaşık 1700 Zırhlı Muharebe Aracı üretmek üzere kuruldu. FNSS bir yabancı sermaye ortak girişim şirketi olup %51 Hissesi Nurol Holding’ e %49 hissesi ise BAE Systems şirketine aittir.
Başta sadece bu büyük projeyi gerçekleştirmek üzere kurulan FNSS, zamanla uluslararası pazarda çok önemli bir konuma gelmiştir. Malezya, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Filipinler başta olmak üzere son on yılda bir milyar dolar civarında ihracat yapmıştır. 201 O yılı içinde en az 500 milyon dolar civarında ihracat gerçekleştirmesi beklenmektedir. Antonio Chan: FNSS’in geniş ürün yelpazesi paletli ve tekerlekli Zırhlı Savaş Araçları ve Hafif Savaş Araçlarının evrensel ailesinden oluşmaktadır.
Gerek paletli gerek tekerlekli karmaşık kara muharebe platformlarını tasarlayıp geliştirebilecek alt yapı ve kabiliyete ulaşmış olup farklı ihtiyaçlar çerçevesinde üretebilecek seviyeye gelmiştir.
FNSS, yan sanayii geliştirmeye de önem vermiş ve 100′ den fazla firmaya eğitim, sistem, aparat ve tezgah yatırımı yapmak suretiyle bu kuruluşların üretim ve hizmetlerinde NATO Askeri Şartnamelerinde istenilen kalite seviyesine ulaşılmasını sağlamıştır. FNSS bu amaçla, Türkiye’ de 100 milyon doların üzerinde bir yatırım yaparak yan sanayiinin geliştirilmesini sağlamış ve rekor yerli katkı seviyelerine ulaşmıştır.
FNSS üretimi paletli Zırhlı Muharebe Araçları (ZMA), kendi sınıflarındaki en modern araçlardır ve çağdaş orduların 21. yüzyıla özgü harekat gereksinimlerini karşılayacak en yeni teknolojileri içermektedirler. FNSS geniş bir Zırhlı Muharebe Araçları ailesi oluşturmuş olup, kullanıcı istek ve ihtiyaçları doğrultusunda değişik araç konfigürasyonları geliştirilebilmektedir.
ZMA geliştirme ve üretiminde kazanmış olduğu alt yapı ile FNSS, AKIN CI-ZMA araç ailesini geliştirmiştir. AKINCI-ZMA muharebe şartlarında yoğun şekilde denenmiş aksamların birleşiminden oluşmuş bir araçtır ve yüksek güvenilirlik ile düşük idame masrafları gibi özelliklere sahiptir. Yüksek balistik koruma, mayın koruması, geniş iç alan ve yükseltilmiş yük kapasitesi aracın; komuta yeri aracı, 120 mm havan taşıyıcı, paletli mühimmat aracı, çift kişilik kuleli muharebe aracı, hava savunma sistemleri gibi birçok alternatif görev tanımı için mükemmel bir platform olmasını sağlamaktadır.
FNSS, hizmet ettiği orduların harekat ihtiyaçlarına uygun olarak geliştirilmiş zırh paketleri, değişik güç paketleri veya sistemlerin, kullanıcının özel konfigürasyon isteklerini karşılayacak şekilde araçla bütünleştirme işlemlerini yapabilecek kabiliyetlere sahiptir. Yeni araçlar üretmenin yanı sıra, teknolojik ömrünü tamamlamış M113 ailesi araçları günün gereksinimlerine göre modernize etme yeteneğine de sahiptir.
FNSS’nin diğer bir kabiliyeti kule ve silah istasyonlarının geliştirilmesi ve üretimidir. Şirket 25mm topu, 7.62 mm. eş eksenli silahı olan, stabilizasyona sahip, modern gece görüş sistemi ile donatılmış tek kişilik Sharpshooter (Keskin nişancı) kulesini geliştirmiş ve üretmektedir. Halihazırda Aselsan A.Ş. ile ortak olarak 25/30 mm. Uzaktan Komutalı Silah Kulesi tasarım ve geliştirme çalışmaları devam etmektedir.
FNSS, yüksek hareket, yüksek koruma, yüksek yük taşıma kapasitesi ve büyüme potansiyeline sahip yeni nesil bir tekerlekli zırhlı araç ailesi geliştirmiş ve PARS adını vermiştir. PARS araçlarında en son tasarım ve teknolojiler uygulanmış olup, maliyet ve lojistik destek avantajları dolayısıyla operasyonel ihtiyaçları karşılayacak şekilde askeri standartlara uygun ticari otomotiv endüstrisinde de kullanılan alt sistemler kullanılmaktadır. PARS araç ailesi 4×4, 6×6, 8×8 ve 10×10 olarak üretilebilmektedir.
Türkiye’den Filipinler’e hangi savunma sistemleri araçları hangi teslim şartı ile gönderiliyor? Emtia Nakliye Sigortası yaptırılıyor mu yoksa Savunma Sistemleri araçları için özel sigorta sözleşmeleri mi söz konusu?
İnan Güven: FNSS bugüne kadar Filipinlere iki kez Zırhlı Muharebe Aracı ihraç etmiştir. Bunlardan ilki tek adet araçtır. Yakın zamanda tamamlanan ikincisi ise 6 adet aracın ihracatını kapsamaktadır. Her iki ihracat da CIF ve Manila limanı esasına göre yapılmıştır. Dolayısı ile araçların nakliye sigortası yapılmıştır.
Antonio Chan: Yerel Gümrük Ofisimiz tarafından belirlendiği şekilde, yerel gümrük resmi, vergiler ve KDV Filipinlere vardığında karşılanmak üzere FNSS’nin verdiği DDU(Gümrük Resmi Ödenmeksizin Teslim) fiyat teklifine dahil değildir. Bu nedenle Filipin Ordusu, Gümrük ofisimize gümrük resmi ve vergiler için bir sonraki yılın GGA (Genel Ödenek Kanunu)’na göre otomatik olarak tahsis edilecek ve ödenecek olan “vadeli ödeme” müracaatında bulunmak durumundadır. Evet, sözleşmede ve Filipin Ordusu tarafından gerektirildiği şekilde savunma sistemi veya ekipman sevkiyatı için bir deniz sigortası gerekiyordu. FNSS’ e sigortayı özel bir sigorta şirketi tedarik etti.
Araçların Ankara – Gölbaşı’ndan Filipinler – Manila’ya varıncaya kadar geçirdiği lojistik süreçten bahseder misiniz? Hangi nakliye firmaları ve forwarderla çalışıyorsunuz?
İnan Güven: İhracat hazır olduğunda nakliyecimiz Expedirors ile temasa geçilmekte ve araçlar için hem gemi hem de flatrack konteyner arayışına girilmektedir. Diğer taraftan gerekli dökümantasyon üzerinde çalışmalara başlanmaktadır. Gemi tarihi belli olduktan sonra Araçlar nakliyecimiz tarafından low-bed taşıyıcılar ile şirketimizden alınıp Mersin limanına aktarılmaktadır. Orada da gerekli hazırlıklar tamamlandıktan sonra gemiye yüklenerek sevkiyat gerçekleşmektedir. Araçların Manila’ya varmaları yaklaşık bir ay sürmektedir. Manila limanına vardıktan sonra Filipinlerde yerleşik şirketimiz personeli yardımı ile Filipinler Silahlı Kuvvetleri araçların ithalat işlemlerini ikmal ederek araçları ilgili askeri birliğe karayolu ile sevketmektedir.
Antonio Chan: Araçların bulunduğu gemi Türkiye’den Filipin’ e varmadan önce İtalya, Mısır, Singapur gibi başka ülkelerden de geçiyor hacca Mısır, Alexandria Limanı’ndaki bir aktarma konusundan dolayı gecikme yaşadık. FNSS forwarderla Türkiye’den Manila’ya götürmesi için bir taşıma sözleşmesi imzalıyor. Araçlar Filipin, Manila Limanı’na vardığında, devir teslim garantisini ben üstlendim. Gönderim sipariş belgesini Tedarikçiden aldık ve daha sonra yerel gümrük işlemlerini koordine eden müşteri AFP’nin irtibat bürosu ile görüştük. Evrak işleri askeri taşıma olması sebebiyle 4-5 gün sürdü. DDU ile ilgili olarak AFP aracı rol üstlendi.
Türkiye devletinin ve Filipinlerin bu ihracata getirdiği özel güvenlik önlemlerinden bahseder misiniz? Bu duruma bağlı olarak Gümrük Süreci nasıl işliyor?
İnan Güven: Böyle bir ihracatı yapabilmek için önce gerekli yasalar çerçevesinde Milli Savunma Bakanlığından ihracat izni alınmaktadır. Şirketimizin repütasyonu da dikkate alındığında söz konusu izinlerin alınmasında herhangi bir zorluk yaşanmamaktadır. Gümrük işlemleri de söz konusu izne bağlı olarak yapıldığından seri bir şekilde sonuçlanmaktadır. Ayrıca, araçların FNSS’den Mersin’ e nakliyesi sırasında da ilgili güvenlik birimleri devreye girmektedir. Filipinler de benzeri bir şekilde ithalat işlemleri ve limandan birliğe nakliye esnasında araçlar güvenlik birimleri tarafından korunmaktadır.
Antonio Chan: Filipin’de bize ordu, araçlara Limandan Kampa kadar eşlik etmesi için kendi askerlerini tedarik etti. Alınan güvenlik önlemleri bundan ibaretti. Gümrük süreci ile ilgili olarak daha önce de belirttiğim üzere, işleri ayarlaması ve koordine etmesi için özel olarak yerel gümrük aracısı tutmadık.
DDU ile ilgili işleri ayarlayan kişi irtibat memuru idi. Diğer tedarik türünde, eğer bu DDU değilse, gümrükle ilgili evrak işlerini halletmek üzere yetkili bir gümrük aracısı tutmak durumundayız.
Türkiye ve Filipinler Hükümetleri arasında ticareti kolaylaştıracak anlaşmalar mevcut mu?
İnan Güven: Manila’daki Ticaret Ateşeliğimiz de bu konuya önem vermektedir. Ticareti arttırıcı etkinliklerin sürekli yapıldığı bilgisini almaktayım.
Antonio Chan: Şu anda, bu iki ülke arasında savunma üzerine özel bir sözleşme veya anlaşma bulunmamaktadır. Türk büyükelçiliği tarafından Milli Savunma Bakanlığı’na sunulmuş olan savunma ile ilgili bir taslak söz konusu, ancak bu konudaki çalışmalar halen devam ediyor ve gerçekleşmesi zaman alabilir.
6 araç için projemiz/sözleşmemiz açık ihale ve ticari anlaşma üzerine dayalı idi. Ticari ve özel bir şirket olan FNSS ihale açtı ve biz kazandık. Bu sayede sözleşme AFP ve FNSS arasında oldu. Türkiye Hükümeti’ nin özel bir katılımı yoktur. Güney Kore, ABD gibi bazı hükümetler, Hükümetler arası anlaşmaların himayesinde çalışmak istese de imalatçılar sürece dahil olmaya devam etmektedir.
Filipin Silahlı Kuvvetleri niçin FNSS’i tercih etmiştir?
İnan Güven: Normal şartlar altında Filipinlerin bahsettiğim alımları oldukça küçük çapta olup pek çok firmanın ilgisini çekmemektedir. Ancak FNSS gibi ciddi ve ürünü kendini kanıtlamış olan bir firmanın bu tür alım ile ilgilenmiş olmasının önemli bir faktör olduğunu düşünüyorum. Diğer fiyat, teslim süresi, kalite vs. gibi konularda elbette ciddi rol oynamışlardır.
Antonio Chan: Filipin Silahlı Kuvvetleri (AFP) Hafif Zırhlı Bölümü, Filipin Ordusu işletme müşterekliği, bakım ve yedek parçalar AB Hükümetine 70lerin sonu 80lerin başında gelen AB yapımı APC M 1 13 ve AIFV’den dolayı FNSS araçlarını tercih etmektedir. Araçların performansı kanıtlanmıştır ve bir Zırhlı Muharebe Aracı (ZMA)- Kurtarma Aracı 2004 konfigürasyonu alan müşteri FNSS’in satış sonrası desteğinden memnun kalmıştır. Son olarak, müşteriye garanti vermek ”daima” FNSS’i tercih etme sebebidir, Güney Kore’deki birçok agresif rakipten ve Filipin’deki ekonomik zorluktan dolayı bu o kadar da basit ve akıcı değildir, bu nedenle Filipin Hükümeti silahlı kuvvetlerinin modernizasyonu için büyük bir bütçe ayıramamıştır. FNSS başka hangi hükümetlere hizmet vermektedir? İnan Güven: FNSS’in vizyonu tüm dünya ordularının yerel tedarikçisi olmaktır. Buradan hareket ile Suudi Arabistan’da Suud Silahlı Kuvvetlerine ait bir tesisi işletme sureci ile araç modernizasyonu yapılmaktadır. Malezya’da yerli ortağımızın tesislerinde araç montajı yapılmaktadır. Benzeri bir yaklaşım Birleşik Arap Emirlikleri ve Kuveyt için de söz konusudur. Bunlara ilaveten Bahreyn, Belçika, Ürdün gibi ülkelere de hizmet verilmektedir.