E-ticaret kavramını tam olarak anlayabilmek için ilk önce ticaret olgusunu tanımlayarak, kısa bir giriş yapalım. Ticaret genel olarak “Mal veya hizmetlerin satın alınması ve satılması” işlemlerini kapsamaktadır.
Tüm bu işlemlerin internet ortamında yapılması sonucu e-ticaret kavramı ortaya çıkmıştır. En yaygın genel kabul görmüş tanım OECD tarafından 1997 ‘de yapılan tanımdır. Bu çerçevede aşağıdaki eylemleri kapsayan bir süreç olarak tanımlanmaktadır.
- Ticaret öncesi firmaların elektronik ortamda bilgilenmesi ve araştırma yürütmesi
- Firmaların elektronik ortamda buluşması
- Ödeme sürecinin yerine getirilmesi
- Taahhüdün yerine getirilmesi
- Mal ve hizmetin müşteriye teslimi
- Satış sonrası bakım, destek vb. hizmetlerin temin edilmesi
E-Ticaret kavramı içerisinde; firmanın elektronik ortamda tedarikçiye sipariş vermesini, faturaların temin edilmesi ve bedellerin ödenmesini barındırır. Bütün bu işlemler firma-müşteri-kamu üçgeni içinde gerçekleştirilir. E-Ticaret işlemleri: Firma, Firma-Müşteri, Firma-Kamu veya Müşteri-Kamu arasında meydana gelir . E-Ticaret firmalar arası ticarete maliyetlerin azaltılması ve verimliliğin arttırılması gibi noktalarda büyük önem taşır. Özellikle sipariş verme maliyetleri ve zaman faktörlerinde önemli bir tasarruf sağlar.
Dünyada gelişen rekabet koşulları, globalleşen ekonomi, iletişim ağının sürekli olarak genişlemesi ve güvenilir hale gelmesi ticaretin yaygınlaşmasını sağlamıştır. Ne var ki her geçen gün dünyadaki aktif kullanıcı sayısının arttığı bir ortamda; Türkiye’de aynı oranda artış sağlanamamıştır. Bu durumun en temel iki sebebi; güvensizlik ve hukuki altyapı eksikliğidir. Hatta altyapısı bulunan pek çok firma müşterilerinin güvensizliği nedeniyle bu yatırımlarını kullanamamaktadır. Söz konusu güvensizlik, sanal ortamda tüketici haklarını yasalarla koruma altına alınmamış olmasından kaynaklanıyor. Ancak dünya ticaret ortamında; e-ticaret kullanılan faaliyetlerin, toplam ticaret içindeki oranı oldukça yüksektir. Örneğin “Gartner Group” tarafından yapılan bir araştırma; 1999 yılında 25 milyar $ olan firma-müşteri e-ticaret hacmini 2004 yılında bu rakamın çok daha üzerine çıkacağını öngörmektedir. Aynı çalışma sonucunda firma müşteri e-ticaret kategorisindeki internet üzerindeki satışların 7’sini kitap, %21’ini bilgisayar donanım, yazılım , %2’sini CD/DVD/Kaset olduğu sonucu çıkmıştır.
Sonuç olarak değişen ve sürekli gelişen ekonomik koşullar gereği e-ticaret sürecine adapte olmak kaçınılmazdır. Gelecekte faaliyet göstermek isteyen her firma bugünden bir oryantasyon sürecine girmelidir. İnternet sayesinde her geçen gün küçülen dünya ve buna karşılık aktif kullanıcı sayısının inanılmaz bir hızla artmasıyla büyüyen ekonomik çevrenin uyumlaştırılması ancak e-ticaret ağının yaygınlaştırılmasıyla mümkün olacaktır.
Serkan ÖZDEMİR