Dijitalleşme nedir, lojistikle nasıl bağdaştırabiliriz, maliyetleri nasıl etkiler? Herkesin kelime anlamı olarak bildiği dijitalleşmeyi lojistik bakış açısıyla incelediğimizde süreçleri hızlandırmak, verimli ve etkin hale getirmeyi amaçlamak olarak tanımlayabiliriz. Dünya’da artan ticaret hacmi ve bu artış sonunda doğan bazı zorunluluklar vardır: Bunların başında gereksinimleri karşılayacak hız ve atiklik gelir. Rekabetin yoğun olduğu bir dönemde olduğumuz inkâr edilemeyecek bir gerçektir. Rekabet avantajı sağlarken yöneticilerin dikkat ettiği en önemli hususlardan biri ise maliyetlerdir. Hem pazardaki payını arttırıp rekabet edebilme düzeyini yükseltmeyi amaçlarken hem de maliyetlerden tasarruf sağlayıp kâr elde etmek tüm yöneticilerin başlıca hedefi haline gelmiş durumdadır.Lojistik süreçlerin her biri, bu kâr elde etme noktasında oldukça büyük öneme sahiptir.Lojistik faaliyetlerin tümü,katma değeri yüksek olan aksiyonlardan meydana gelmektedir. Asıl önemli olan nokta ise bu aksiyonları, maliyetleri düşürebilecek teknolojik gelişmelerle entegre etmek ve bunları entegre ederken değişimin hızına ayak uydurabilmektir. Bu gereklilikler sonucunda yapılan çalışmalara gelin göz atalım:
Son yılların popüler kavramı olan endüstri 4.0 ile dijitalleşmede hız alan lojistik sektörü, insan gücünün en aza indirgenmesiyle hataların da bir o kadar azalmasını amaçlamaktadır. Bunun yanı sıra kendi kendini koordine eden akıllı sistemler sayesinde üretim miktarı ve kalite artışıyla maliyet ve enerjide azalma gözlemlenmektedir. Bu akıllı sistemin temelinin Henry Ford’un öncülüğünde ortaya atılan bir üretim yöntemi olan Fordizm’e gittiği görülmektedir. Kurulan montaj hattıyla bir işçinin montajın tümünden sorumlu olması durumu ortadan kalkmış ,seri üretime geçilmiştir.İşçinin,montajın tümünden sorumlu olduğu dönemler göz önüne alındığında,ciddi bir zaman ve insan gücü kaybı görülmektedir.Bir arabanın montajının 9 saat sürdüğü üretim şekliyle doğru orantıda maliyetler de yüksektir.Örneğin,Ford’un T model otomobili 1908 yılında 850$ iken dijitalleşmenin temellerinden sayılan montaj sistemi ile birlikte 360$’a kadar düştüğü gözlemlenmiştir.Üretim açısından bir önemli yenilik ise akıllı fabrikalardır.Akıllı fabrikalar,siber-fiziksel sistemlerin, üretim sistemlerine yerleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır.Klasik üretim sistemleriyle kıyaslandığında önemli kalite, zaman ve maliyet avantajı sağlamaktadırlar çünkü akıllı fabrikalar,hizmet odaklı iş uygulamalarına göre tasarlanmakta ve hata toleransı,risk yönetimine göre planlanmaktadır.Lojistik süreçlerin temellerinden biri olan depolamada ilk çalışma 1952 yılında bulunan barkod sistemidir.Barkod sistemiyle birlikte hata oranlarında optimizasyon sağlanmış böylelikle fire oranı azalmış,ek maliyetler ortadan kalkmıştır.Devamında ortaya RFID,ERP sistemleri ve depolarda kullanılan giyilebilir teknolojiler de aynı işleyiş için ortaya konmuştur.Bir başka basamak olan taşıma ya da diğer adı ile nakliye kısmında ise atılan önemli adımlardan birisi de drone ile taşıma olarak gösterilebilir.Bunlar gibi lojistik sektöründe dijitalleşmeyle ortaya çıkan birçok buluş vardır.Bunlar doğrultusunda lojistik sürecinde maksimum etkinlik,belirsizliğin ortadan kalkmasıyla stok düzeyinin azaltılması mümkün olacak ve buna bağlı olarak stok taşıma maliyetleri de düşecektir.Kağıt kullanımının bırakılması,gereksiz aşamaları ortadan kaldıracak,etkinlik artacaktır.Aynı zamanda kağıt kullanımına bağlı kullanacak arşiv ortamı azaldıkça bu faaliyetlere ilişkin maliyetler de azalacaktır.Bu avantajlar sağlanırken,en önemli fayda ise süreç performanslarının daha iyi izlenip yönetim maliyetlerinin kontrol altında tutulmasıdır.
Zeynep MUZIR
Lojistik Kulübü Başkanı