ALTERNATİF ENERJİLER
Taşımacılık sektöründe işletmeleri rekabetin iyice katlanılmaz noktaya gelmesi değişik çareler aramaya yöneltti. Tüm işletmeler için genel geçer olan farklılaşma ve maliyet liderliği stratejileri artık ulaştırma sektörü aktörlerinin de gündemindeki yerini almaktadır. Farklılaşma adına burada ayrıntısını veremeyeceğimiz birçok yaklaşımlar geliştirilerek yaşama geçirilmektedir. Hizmet sektörünün değişmez kuralı işleyecek müşterisini kim memnun ediyorsa o diğerlerinden “farklılaşmış” olacaktır. Bu yazıda ise derinlemesine incelenirse rahatlıkla bir doktora tezi konusu olabilecek ulaştırmada maliyet sorununun kimi bölümlerine değineceğiz.
MALİYET LİDERLİGİ KAVRAMI
Maliyet liderliği kavramı kabaca işletmelerin rekabete ayak uydurabilmesi için sunduğu hizmetleri kaliteden taviz vermeden en düşük maliyetle ve ucuza gerçekleştirebilme çalışmalarıdır. Maliyet liderliği kavramı özellikle havacılıkta öyle benimsendi ki kendilerine bu yaklaşımı temel edinen düşük maliyetli taşıyıcılar ortaya çıktı. Kar marjlarının giderek azalması aynı oranda maliyetlerin artıyor olması gelecek için işletmeleri maliyetlerin kontrolü sorunu üzerine daha da eğilmeye zorlayacaktır. Bu gün rekabet avantajı amacıyla kullanılan maliyet liderliğinin, on yıl içinde işletmelerin yaşamlarını sürdürebilmeleri için olmazsa olmazları olabileceği kuvvetle muhtemeldir.
ALTERNATİF ENERJİ NEDİR?
Alternatif enerjiler ile kastedilen fosil yakıtlar olarak ifade edilen kömür, petrol ve benzerleri dışında kalan güneş, rüzgar, jeotermal ve benzeri enerji kaynaklarıdır. Burada ise bizim değerlendirmemiz petrol merkezli yakıtların dışında alternatif yakıtlarla çalışacak geleceğin araçlarının taşımacılığın çehresini nasıl değiştirebileceği ve maliyetleri nasıl etkileyebileceğini düşünmek olacaktır.
ALTERNATİF YAKITLAR NELERDİR?
Alternatif yakıt denince akla ilk elektrik enerjisini kullanan ancak benzinli kullanıma da imkan tanıyan hibrid(melez) motorlar gelmektedir. Bir diğer alternatif, yakıt hücreleridir. Ülkemizde de kullanılan bio-dizel bir diğer yakıt alternatifidir. Bunların dışında özellikle geleceğin enerjisi kabul edilen hidrojen merkezli motorlar yine doğal olarak elde edilen etanol ve alkol bazlı metanol ile LPG ve propan gazı geliştirmeye açık kaynaklardır. Ayrıca güneş enerjisi ve su ile çalışacak motorlar üzerine de çalışmalar yürütülmektedir.
ALTERNATİF YAKITLARIN ARTI VE EKSİLERİ
Alternatif yakıtların özellikle taşıyıcıları ilgilendiren en büyük artısı sağlayacağı yakıt tasarrufu olacaktır. Petrol fiyatlarının hem tükenme hem de diğer faktörler dolayısıyla artış yönlü bir seyir izleyeceği rahatlıkla söylenebilirken bu durumun ülkemiz nakliyecilerini en önemli maliyet kalemlerinden olan yakıt noktasında sıkıntıya sokacağı açıktır ve yeni teknik bu konuda taşıyıcılara nefes aldıracaktır. Bir diğer artı da bu yakıtların taşıyıcıların bakım için ayırdıkları payları önemli oranda azaltacak olmasıdır. Yine gürültü ve çevreye salınan emisyondaki azalma da nakliyecilerin bu konulardaki kısıtlamaları aşmalarını sağlayacaktır. Bunca avantajlarına rağmen alternatif yakıtlar klasik yakıtlara oranla bugün bio-dizel ve etanol de dört kat pahalı durumdadırlar. Mevcut durumlarıyla nakliyecilerin onları tercih etmeleri mümkün değildir. Yakıt hücreleri için gereken bataryalar ise büyüklükleri dolayısıyla bagaj imkanı tanımamaktadırlar. Hidrojenle çalışan araçlar içinse dolum tesisleri altyapısının yaygınlaştırılması gerekmektedir. Bir diğer önemli sorunda nakliyecilerin bugün ulaştıkları taşıma kapasitesi, sürat ve altyapı imkanlarına alternatif yakıtlarla ne zaman ve nasıl ulaşılabilecekleridir. Bu konunun uzmanlarının nakliyecilerin isteklerini maksimum düzeyde karşılayacak durumlar üzerinde çalışmaları gerekmektedir. Bu konuyu göz ardı edecek her alternatif yakıt kanımca ölü doğacaktır.
MALİYET LİDERLİĞİ VE ALTERNATİF YAKITLAR İLİŞKİSİ
Bu ilişkiyi sağlamak kağıt üzerinde benimsenen amaç olsa da gerçekte bunun mümkün olup olmayacağını şimdiden bilmek oldukça zordur. Alternatif yakıtların yaşamda gittikçe önem kazanacağı yıllarda hangi koşulların egemen olacağı ancak tahmin edilebilir. Yine de nakliyeciler açısından alternatif yakıtların maliyet liderliğine hizmet eder olması değişmez bir zorunluluktur. Bu noktaya optimum düzeyde yaklaşılabilmede nakliyecilere ve onları temsil eden kuruluşlara görevler düşmektedir. Yakıt piyasasının en önemli müşterilerinden olan nakliyecilerin alternatif yakıtların geliştirilmesi sürecine mutlaka dahil olmaları gerekmektedir. Yüz yıllar sonrasını şekillendirecek enerji kaynakları oluşurken nakliyeciler bir müşteri haklılığında isteklerini yüksek sesle ifade etmelidirler. Bu günden alternatif yakıtlarla ilgili gösterecekleri her türlü çaba yarın nakliyecilerin geleceğini daha güvenli kılacak ve onların daha sağlam zeminlere basmalarına yardım edecektir.
Celil Durdağ